Je kunt het gevoel hebben dood te gaan tijdens een hyperventilatie aanval. Maar 1 ding is zeker; je gaat gelukkig niet dood aan hyperventilatie.

Toch belanden regelmatig mensen met een hyperventilatie aanval op de eerste hulp. Er wordt gedacht aan een hartaanval vanwege de benauwdheid en pijn op de borst die vaak ervaren wordt tijdens een aanval. Als vastgesteld is dat er geen hartprobleem is, wordt men vaak naar huis gestuurd met de boodschap het iets rustiger aan te doen. 

En dan? Is dat advies afdoende denk je? Wat vind jij van een dergelijk advies? Denk jij dat patiënten met hyperventilatie gebaat zouden zijn als zij inzicht krijgen in wat er nou eigenlijk gebeurt tijdens een hyperventilatie aanval? Ik denk dat begrip de angst voor een nieuwe aanval zo kan verminderen! Als iemand met deze klachten bij mij komt, ga ik samen met de patiënt kijken wat de oorzaak is en welke factoren een rol spelen bij het in stand houden van de klachten. Hoe fijn zou het zijn als je leert om controle te krijgen over een aanval? Dat je niet meer het gevoel hebt dat het je overkomt wanneer het “uit de lucht komt vallen”? 

Hyperventilatie herkennen

Er zijn 2 vormen van hyperventilatie. Bij acute hyperventilatie heeft men hevige, korte aanvallen van angst en paniek met vaak de eerder genoemde benauwdheid en pijn op de borst. Ook een bonzend hart, een snellere en diepere ademhaling, duizeligheid en angst om flauw te vallen komen vaak voor. Er kunnen meer sensaties zijn, zie hieronder bij de Nijmeegse hyperventilatielijst. De aanvallen lijken uit het niets te komen en men heeft vaak het gevoel van controle verlies. Het is vaak een (zeer) angstige ervaring. Soms worden mensen ’s nachts hyperventilerend wakker. Er bestaat ook een chronische variant waarbij je voortdurend “verkeerd” ademt en je een algeheel gevoel van malaise ervaart. Je voelt je niet lekker, gespannen, slaapt veelal slecht en voelt je vermoeid. Niet zo gek want verkeerd ademen en spanning kosten veel energie. Vermenging van de 2 vormen komt zeker voor. 

Oorzaak hyperventilatie en paniek

Als ik kijk naar de patiënten die ik behandel dan kom ik vaak de volgende aspecten tegen:

• Veel druk en/of stress ervaren
• Veel “life events”oftewel veel narigheid achter elkaar voor de kiezen hebben gehad. De belasting is groter dan de belastbaarheid
• Een bepaalde persoonlijkheid en gedrag hebben zoals perfectionistisch zijn, erg verantwoordelijk voelen, moeilijk nee kunnen zeggen.

Gevoeligheid voor angst, erfelijkheid en aangeleerd gedrag spelen hierbij een rol.
Vaak speelt stress een grote rol. De angst en verwachting voor een nieuwe aanval houdt veelal de klachten in stand. De als ik maar geen aanval krijg -gedachte neemt de overhand. De o zo bekende vicieuze cirkel. Juist er zo mee bezig zijn, geeft veel stress en maakt het lichaam heel gevoelig, je roept als het ware de hyperventilatie op en wordt bevestigd in je angst. Vaak letten mensen overdreven veel op hun lichaam en interpreteren bijvoorbeeld het overslaan van het hart, wat bij iedereen weleens gebeurt, als een teken dat er weer een aanval aankomt.  

De ademhaling

De ademhaling speelt een grote rol bij hyperventilatie en paniek. Door stress kan de ademhaling veranderen. De ademhaling wordt vaak sneller, dieper en hoger (inhouden kan ook). Het ademen gebeurt vaak vanuit de borst in plaats vanuit de buik. Hyperventilatie betekent letterlijk teveel ademen. Hoe kan het dan dat hyperventilatie patiënten toch benauwdheid ervaren? Dat klinkt tegenstrijdig, toch? Dat komt omdat er meer in- als uitgeademd wordt. Je komt steeds voller te zitten, er kan bijna geen lucht meer bij. Het bovenlichaam is helemaal “opgeblazen”. Maar als je benauwd bent, wil je juist inademen, sommigen hangen zelfs uit het wijd open raam. Duidelijk mag zijn, dat dit niet zal helpen! Daarbij geeft de hoge ademhaling veel spierspanning in het lichaam. De hoge ademhaling, stress, angst en spierspanning versterken elkaar. 

Gevolgen

Door de angst voor een nieuwe aanval kan het gebeuren dat je bepaalde situaties gaat vermijden. Vooral daar waar het druk is zoals feestjes. Of plekken waar je niet zo snel weg kan zoals in een bioscoop. Want als ik een aanval krijg…..Ook het openbaar vervoer hoor ik veel, net als autorijden. Soms durven mensen wel samen met iemand ergens naar toe, zoals de supermarkt. Maar niet alleen. Zo kan je wereld steeds kleiner worden. 

Ernst van de klachten

Ik gebruik vaak de Nijmeegse hyperventilatie lijst om inzicht te krijgen in de ernst van de klachten. De lijst wordt ook gebruikt om de diagnose hyperventilatie te stellen en om te evalueren. Bij 18 punten is hyperventilatie mogelijk. Bij 23 punten of meer is het voor 84% zeker hyperventilatie. Elke vraag beantwoord je met nooit ( o punten), zelden (1 punt), soms (2), vaak (3) of zeer vaak (4). Dit zijn de 16 vragen:

• Benauwd voelen in of rond de borst
• Ademnood
• Een snellere of diepere ademhaling
• Niet voldoende diep door kunnen ademen
• Pijnlijke steken in de borst
• Gespannenheid
• Bonzen van het hart
• Stijfheid rond de mond
• Stijfheid van vingers of armen
• Koude handen of voeten
• Tintelingen in de vingers
• Opgeblazen gevoel in de buik
• Duizeligheid
• Een waas voor de ogen
• In de war zijn of het gevoel hebben het normale contact met de omgeving te verliezen
• Angstig gevoel.

Wat te doen

Blijf niet aanmodderen met je klachten. De angst, stress en gevoeligheid zullen wellicht steeds meer versterken. De invloed op het dagelijks leven groter worden. Dan wordt het vaak moeilijker om dit patroon te doorbreken. In mijn volgende blog zal ik tips geven hoe met hyperventilatie en paniek om te gaan. Heb je vragen of tips die je wilt delen? Laat het me weten! Ken je iemand in je omgeving met hyperventilatie? Stuur deze blog door!

Marcella Sjollema, oefentherapeut Mensendieck, bekkenoefentherapeut, lid landelijk netwerk chronische pijn.

8 reacties

Seyhan ilgun

Ik heb heel vaak paniek en angst en als im het heb duurt het langer dan 2 maanden, wat ik het ergste vind is dat ik er misselijk van word en moeilijk eten binnen krijg en dat is dan tot ik me paniek en angst weer onder controle heb

Marcella Sjollema

Je klachten klinken heel bekend. Heb je weleens hulp gehad?

monique daalmans

Mijn dochter van 10 heeft sinds een maand acute hyperventilatie en volgens mij ook chronische hyperventilatie. Ze is al sinds mei elke dag duizelig, valt regelmatig flauw en is elke dag benauwd met hyperventilatie tot gevolg. Ze komt er zelf niet uit en ik moet haar kalmeren. Wat ķan en we ermee

Marcella Sjollema

Hallo Monique, dat zijn heftige klachten voor zo’n jong meisje zeg! Waarschijnlijk zie je dat haar ademhaling hoog (in de borstkas) zit en snel/oppervlakkig is. Tijdens een acute aanval kan het zijn dat ze juist snel en diep ademt. Leg uit dat ze eigenlijk “teveel” ademt. Focus op een rustige uitademing (ipv op de inademing wat ze wellicht doet omdat ze een benauwd gevoel heeft waarschijnlijk), eventueel tussen de lippen door met een pfffff geluid zachtjes uitademen. Doe eventueel met haar mee. Liggend op de rug met gebogen benen de benen naar opzij laten zakken geeft ruimte aan de buik en borstkas en kan het laag naar de buik ademen vergemakkelijken. Ook op de buik liggend gaat het laag ademen vaak makkelijker. Je kunt je handen op haar onderrug leggen of een zakje macaroni ofzo zodat ze daar naar toe kan ademen. Probeer dit maar uit. Soms werkt de aandacht op de ademhaling niet zo lekker, en werkt het beter om te focussen op ontspanning. Dat is een kwestie van uitproberen. Belangrijk is het ook om na te gaan waarom je dochter dit probleem heeft, wat is de oorzaak? Wat is er aan de hand? Hyperventilatie is namelijk spanning gerelateerd. Succes, ik ben benieuwd hoe het gaat. Laat je me het weten? groeten, Marcella

Pieter

Ik ben vanochtend wakkergeworden (rond 06:00) met wat gehoest. Nadat ik hoestte probeerde ik weer normaal adem te halen. Dit lukte echter niet zo goed, waardoor ik (denk ik) hyperventileerde. Ik had alleen geen drang in mijn borstkas, maar wel tintelingen in mijn vingers. Dit is nog nooit bij mij gebeurd.
Moet ik mij zorgen gaan maken?

Groetjes,
Pieter, 14 jaar oud

Wil

Ik word smorgens met een hyperaanval wakker, net alsof je een hartaanval hebt, heel eng, ademhaling zit erg hoog, of adem niet, heel eng

Marcella Sjollema

hoi Wil,
dat komt inderdaad vaker voor, een aanval in de nacht of ochtend. Het kan eigenlijk op elk moment! Wat vervelend voor je. Ik hoop dat je baat hebt bij de tips en oefeningen uit de blogs over hyperventilatie. Zo niet, dan is het verstandig om hulp te zoeken lijkt me.
Succes en groeten,
Marcella

Marcella Sjollema

hoi Wil,

ja dat komt vaker voor, soms ook in de nacht. Ook dan kan het helpen om zo rustig mogelijk te blijven, afleiding zoeken, rustig te ademen. Rustig afwachten en over je heen laten komen kan ook, en dan merken dat er verder eigenlijk niks gebeurt, het gaat vanzelf weer over!
succes,
Marcella

Je kunt geen reacties meer plaatsen.