Kan, of kon je vroeger (als kind) van die gekke trucjes die anderen niet kunnen, zoals je duim tegen je onderarm vouwen? Ben of was je zo lenig dat je de handen plat op de grond krijgt als je voorover buigt met gestrekte knieën? Dan kan het zijn dat je hypermobiel bent. Je hebt dan heel soepel bindweefsel en bent overmatig beweeglijk. De pezen, gewrichtsbanden, kraakbeen,  bot en tussenwervelschijven zijn zwakker en rekbaarder. Doordat de banden om de gewrichten langer zijn dan “normaal” is de bewegingsuitslag van de gewrichten extra groot.  Dit kan voordelig zijn, bijvoorbeeld als je danser(es) bent. Helaas kan het ook problemen geven. Pijn en een gevoel van stijfheid bijvoorbeeld komen vaak voor. Voorheen noemden we dit het hypermobiliteitssyndroom. Tegenwoordig spreken we van Hypermobility Spectrum Disorder, afgekort HSD.

Mogelijke kenmerken van het hypermobiliteitssyndroom.

Zoals aangegeven is overmatige lenigheid vanwege het lakse bindweefsel in oa de banden en pezen een eerste belangrijke aanwijzing. Bindweefsel zit eigenlijk overal, ook in de huid, zenuwen, bot, bloedvaten, hoornvlies en ingewanden. Dit kan ook allerlei andere problemen geven.
De gewrichten zullen makkelijker verdraaien en (sub) luxeren. Spierzwakte en slechte controle spelen hierbij ook een rol.
De huid kneust makkelijker (blauwe plek) en er ontstaat eerder striae tijdens de groei op bv de onderrug, bekken, rond de heupen, dijen en schouders. De huid kan ook dunner en zacht aanvoelen, en wondjes genezen minder makkelijk.
Vermoeidheid komt vaak voor. Net als het chronisch pijnsyndroom en fibromyalgie.
Problemen met de maag en darmen; zuur, reflux, misselijkheid, obstipatie, voedselintolerantie en hernia.
Problemen met het hart; regelmatig een snelle hartslag, duizeligheid en flauwvallen.
Mbt de blaas; moeite met urine controle, passage en herhaalde ontstekingen. Eerder een verzakking (prolaps) van blaas, baarmoeder of darmen.
HSD komt vaak familiair voor (bij 27-65%).
HSD komt vaker voor bij aziatische mensen. Denk aan de super lenige handen van Indonesische danseressen zoals op de foto!
Angstige of depressieve gevoelens zijn bekend.
Andere herkenbare problemen kunnen zijn; menstruatieproblemen en spataderen. Het helen en herstellen van weefsels kan langer duren in deze patiëntengroep.
Hypermobiliteit is een onderdeel van de ziekte van Marfan en EDS (ehlers danlos syndroom).

Mogelijke problemen met houding en  bewegen bij hypermobiele mensen.

Pijn

Pijn is de meest gehoorde klacht bij HSD. Vaak wijd verspreid, waarbij meerdere gewrichten en plekken in het lichaam betrokken zijn. Dit kunnen acute klachten zijn die 2 weken duren tot chronische jarenlange klachten.  De klachten beginnen vaak al in de kinder- of pubertijd met enkel- en/of knieklachten. Soms komt het tot uiting tijdens bijvoorbeeld zwangerschap en bevalling, een trauma of een gewrichtsklacht die niet verholpen is en die leidt tot compensatie gedrag.
Het is vaak moeilijk om te bepalen wat nu precies de pijn heeft veroorzaakt. Pijn komt vaak pas na enkele uren of zelfs een dag later.
Zowel de gewrichtsbanden, alsook de pezen, spieren en kapsels zijn lakser en minder stug. Hierdoor treden eerder overbelasting op en (micro) trauma’s. Microtraumata treden vaker en met op zich weinig provocatie op, wat verklaart dat “gewone” activiteiten in het dagelijks leven al overbelasting en pijn op kunnen leveren.
Een vicieuze cirkel van pijn, verminderde conditie, zorgen en moeilijkheden om alles te doen wat moet tijdens werk, gezin en hobbies, ligt op de loer. Ook angst voor pijn en bewegen en zorgen om wat er aan de hand is, spelen hierbij een rol. De nachtrust wordt vaak verstoord door pijn (en zorgen en frustratie). Uiteraard heeft dit een negatief effect op het functioneren. Wanneer het probleem door anderen, ook medische professionals niet onderkend of herkent wordt, blijft men maar aamodderen met eventueel verkeerde therapieën. Veel te vaak wordt vooral op kracht getraind. Zolang het stabiliserende systeem niet op orde is, heeft dit weinig nut!

Verminderde bewegingscontrole en lichaamsgevoel

Subluxatie, dislocatie en instabiliteit kunnen leiden tot en zijn het resultaat van slechte bewegings controle. De hypermobiele persoon heeft een grotere vatbaarheid voor instabiliteit door de verminderde passieve stabiliteit (stevigheid) en verminderde basisspanning en kracht van de spieren, het actieve controle systeem. Je kunt je wel voorstellen dat dit vooral bij snelle, plotselinge bewegingen het geval is. Er zullen afschuifkrachten plaats vinden die overbelasting geven.
Daarbij is het spier- en gewrichtsgevoel, de zogenaamde proppriosepsis verminderd, waardoor bijsturen vanuit het brein moeilijker is. Propriosepsis is het vermogen om te voelen in welke stand/houding een gewricht/lichaamsdeel staat en hoe gespannen een spier is bijvoorbeeld.  Als we goed kunnen voelen, zijn we beter in staat een beweging bij te sturen. Gebeurt dit niet, of te laat, zullen we dus eerder overbelasten of bijvoorbeeld door de enkel gaan. Je kunt je misschien voorstellen dat slechte bewegings controle meerdere gewrichten kan overbelasten. Daarbij opgeteld dat genezing langzamer gaat, kan dit tot een kettingreactie leiden. Compensatie strategieën kunnen leiden tot wijdverspreide pijn en lichamelijke verminderde conditie.
Vaak vindt er compensatie plaats in het lichaam. Een voorbeeld van compensatie is het volgende.
Wanneer de hamstrings, de spieren aan de achterkant van de bovenbenen verkort/stijf zijn, houden ze het voorover kantelen van het bekken tegen bij het voorover buigen van het bovenlichaam met gestrekte knieën. Als een resultaat hiervan zal er relatief meer buiging plaats vinden in de onderrug. Dit kan leiden tot overbelasting, irritatie en pijn van de onderrug. Daarom is het van belang om eventueel stijve spieren toch te rekken om een goed verdeelde lenigheid te behouden/verkrijgen. Dit voorbeeld kom ik in mijn praktijk heel vaak tegen! Vooral bij jongeren die veel voorover gebogen over hun mobiel zitten.

Stijfheid

Gek genoeg misschien komt stijfheid ook vaak voor. Dit is soms alleen een gevoel van stijfheid. De lenigheid kan daarbij normaal zijn, echter misschien niet normaal voor de persoon in kwestie. De verminderde lenigheid kan komen door de leeftijd of door spierstijfheid zoals ik hierboven heb uitgelegd.

Houding en beweging

De houding is vaak niet goed opgebouwd en wordt vaak als onprettig ervaren omdat dit relatief veel kracht kost. Oor, schouder, heup, knie en enkel zouden recht boven elkaar moeten staan. Dit is vaak niet het geval. Hypermobiele mensen hangen vaak in hun  gewrichten. Bij het staan hangen ze in de knieën, die overstrekken. Ook hangt men vaak in de heupen. Bij het zitten zakt men ook in. Dit is de weg van de minste weerstand, het kost de minste kracht van de spieren. Weefsels raken echter hierdoor slecht doorbloed, het vocht wordt eruit geperst. Er ontstaat deformatie, extra rek en het nog slapper worden van de weefsels in de loop der tijd.
Sommige houdingen kunnen opvallen: bij het zitten om elkaar gevouwen benen of een stand waarbij men op de zijkant van de buitenenkel en voet rust waarbij de enkel doorzakt.
Scolioses komen regelmatig voor bij hypermobiele mensen. Dit is een zijwaartse kromming van de wervelkolom.
Ook repeterende bewegingen worden vaak als onplezierig ervaren. Dit kan eerder leiden tot overbelastingsklachten zoals slijmbeurs- of peesontstekingen. Veelal zijn het alledaagse activiteiten die tot pijnklachten leiden. Dit kan zeer frustrerend zijn, maar is tegelijkertijd een belangrijke aanwijzing dat er sprake kan zijn van wijdverspreide hypermobiliteit.

Test

In mijn praktijk kom ik hypermobiliteit vaak tegen. Soms is het al te voelen aan hoe iemand een hand geeft, deze voelt dan slap aan en je kunt de hand makkelijk ”fijnknijpen”. Soms is het al te zien aan hoe iemand zit of beweegt.
Er is een snelle test, de zogenaamde Beighton scale om de lenigheid te checken. Bij deze test bekijk je een aantal gewrichten. Dit kan 9 punten opleveren; beide knieën kunnen doorstrekken door de middenlijn van het been (naar achteren een stukje doorbuigen als het ware), beide ellebogen kunnen dit ook, beide duimen kunnen tegen de onderarmen komen, beide pinken kunnen bij een gestrekte arm 90 graden omhoog buigen. Tot slot kan iemand bij voor over buigen met gestrekte knieën de handen plat op de grond krijgen. Zoals al eerder aangegeven, soms wordt door spierstijfheid de hypermobiliteit gemaskeerd. Daarom is het belangrijk om na te gaan of iemand eerder/vroeger misschien wel heel lenig was.
Een arts stelt de diagnose. Als therapeut signaleer ik.

Bewustwording en begrip

Het is van belang te weten of je het hypermobiliteitssyndroom hebt bij pijnklachten van het bewegingsapparaat. Je begrijpt dan hoe het komt dat je bepaalde klachten en problemen hebt. Je hoeft niet meer verder te zoeken en allerlei onderzoeken te ondergaan. Weten, acceptatie, aanpassing en oplossingsgericht met het probleem aan de slag is het beste. Met gerichte adviezen en therapie kun je er beter mee leren omgaan. Een goede houding leren opbouwen en handhaven is zeer belangrijk. Een voor jou normale bewegingsuitslag krijgen en behouden is ook belangrijk, evenals een effectief bewegingspatroon, verbeterde stabiliteit en een optimale algehele conditie.

Je kunt pas kracht opbouwen als er stabiliteit is!!

De Bugnet methode kan bij stabiliteit een waardevolle bijdrage leveren. Hierbij leer je lokaal en zacht aan te spannen om de gewrichten te stabiliseren. Er is een website: www.bugnet.nl.

In een volgend blog zal ik tips en adviezen geven gericht op houding en beweging voor HSD.

Als oefentherapeut Mensendieck behandel ik mensen met klachten van het bewegingsapparaat zoals rug- bekken-, en nek/schouderklachten bijvoorbeeld. Ook stressgerelateerde klachten zie ik veel. De behandeling is gericht op een gezond houding- en bewegingspatroon, bewustwording en het verkrijgen van inzicht, ontspanning, ademhaling en gedrag.

Marcella Sjollema, oefentherapeut Mensendieck. Geschoold in de Bugnet methode.
Bekkenoefentherapeut, slaapoefentherapeut.
Lid netwerken chronische pijn en artrose.
Purmerend.

4 reacties

Simone koole

Hai Marcella, leuke blog. Foto van dansende dame is echter feen Indische maar een Spaanse flamengodanseres…
Groetjes, Simone Koole

Marcella Sjollema

hoi Simone,

haha ja ik bedoel de uitgelichte foto die bij het gehele blog hoort. Beetje verwarrend misschien omdat de flamencodanseres naast mijn opmerking staat.Ik heb zelf flamenco gedanst!
groetjes,
Marcella

Marianne koreman

Heb spondylartrose en discophatie.geregeld hoge spierspanning.daardoor hoofdpijn ogen en hoestprikkels(hoestbuien)en branderig gevoel.Heb daarna veel pijnen aan de rug en benen.Doe relelmatig mijn oefeningen zover ik kan.wil geen spierverslapping hebben.de bedoeling is de spieren te versterken en niet te verslappen toch.maar alles staat stijf hierdoor.Heb ook hierdoor zenuwirritatie,wat heel erg vervelend aan voelt.Advies graag bij die spierspanning.

Marcella Sjollema

hallo Marianne,
je hebt helemaal gelijk dat je de spieren niet wilt laten verslappen. Goed stabiliseren is erg belangrijk en gaat hoge spierspanning tegen. Je grenzen respecteren is ook erg belangrijk, dus goed afwisselen van activiteiten en op tijd even rust nemen. In mijn volgende blog die net op internet staat kun je er meer over lezen. Kijk ook bij het blog “chronische pijn”.
succes,
Marcella

Je kunt geen reacties meer plaatsen.